Powiat
oleski
GEOGRAFIA
Powiat oleski położony jest w
północno-wschodniej części województwa opolskiego, na skrzyżowaniu
historycznych szlaków handlowych: bursztynowego z Bałtyku przez Morawy
na południe Europy i solnego z Krakowa przez Wrocław na zachód Europy.
Tutaj też krzyżują się obecnie drogi krajowe Katowice - Poznań oraz
wiodące w kierunku Opola i Gliwic. Istnieje też wiele kilometrów dróg
powiatowych i gminnych gwarantujących dobre połączenia ze wszystkimi
miejscowościami powiatu, województwa i kraju. W jego skład wchodzi
siedem gmin: Olesno, Dobrodzień, Gorzów Śląski, Praszka, Radłów, Rudniki
i Zębowice. Pod względem rzeźby terenu
powierzchnia powiatu stanowi płaszczyznę lekko pofałdowanych nizin
wznoszących się na 200-300 m n.p.m. Najwyższe wzniesienie znajduje się w
okolicy Kościelisk (280 m n.p.m.) i nosi nazwę Wzgórza Biskupickiego.
Ukształtowanie powierzchni i budowa geologiczna są wynikiem działania
lodowca, o czym świadczyć mogą głazy narzutowe, jakie zachowały się do
dzisiaj w miejscowościach Wichrów, Biskupice, Łomnica, Knieja.
Przez powiat przepływają trzy rzeki: Stobrawa - biorąca swój początek w
okolicach Wachowic i wpadająca do Odry jako jej
prawy dopływ, Prosna - ze źródłem w okolicach Biskupic oraz Liswarta -
dopływ Warty. W wielu miejscach powiatu zlokalizowane są też stawy,
których łączna powierzchnia to około 157,5 ha.
Dobrze
rozwinięte jest rolnictwo. Średnia wielkość gospodarstwa rolnego wynosi
około 9 ha. W uprawach dominują zboża i mieszanki
zbożowe, a w hodowli trzoda chlewna i produkcja mleka. Oprócz rolnictwa,
dominującymi dziedzinami gospodarki są: rzemiosło, usługi, stolarstwo
meblowe i przemysł motoryzacyjny. W rejonie
Olesna skupiona jest duża część drewnianego budownictwa sakralnego
Górnego Śląska stanowiącego niewątpliwą atrakcję. Przez teren powiatu
przepływa łącznie 16 rzek, co w połączeniu z dużą ilością lasów może być
zachętą nie tylko dla amatorów wędkowania, ale i dla tych, którzy cenią
odpoczynek w gospodarstwach agroturystycznych.
Historia
powiatu oleskiego (aut. Elżbieta
Lesik)
Utworzenie
powiatu oleskiego nie było dziełem przypadku, lecz wynikiem istniejących
tradycji kulturowych, politycznych, gospodarczych, a przede wszystkim
utrzymującego się poczucia świadomości lokalnego organizowania życia i
rozwiązywania jego istotnych problemów.
Minione dwa ostatnie stulecia ukształtowały nie tylko granice
terytorialne, ale także charakterystyczne dążenia, wyobrażenia i
nadzieje współczesnych pokoleń.
Do połowy XIX w. powiat oleski był jednym z ważniejszych pod względem
gospodarczym regionów Górnego Śląska.
Obszar powiatu w 1782 r. - tj. ostatecznego ukształtowania się na Śląsku
tej struktury organizacyjnej - wynosił 20 mil kwadratowych, tzn. około 87.790 ha.
Pod względem administracyjnym podzielony był na 93 jednostki - dwa miasta
i 91 wsi (łącznie z koloniami). We wsiach tych znajdowało się 95
folwarków, 33 szkoły, 83 młyny, 26 kościołów, 5 hut szkła, 4 blichy
(miejsca bielenia płótna), 5 wielkich pleców, 15 świeżarek, 2 młyny
papiernicze.
W związku z reorganizacją administracji w XIX w. powierzchnia powiatu
uległa zmniejszeniu wskutek włączenia części osad wiejskich do
sąsiednich powiatów. W latach 60-tych obszar powiatu wynosił 16,32 mil
kwadratowych,
ale wzrosła jednak liczba osad do 123.
Jak wynika ze stosunkowo dokładnego materiału opracowanego w 1787r. na
polecenie Fryderyka II, powiat oleski zamieszkiwało 18.654 osób, a więc
więcej mieszkańców niż w powiecie namysłowskim 16.429, kluczborskim
15.929, strzeleckim 14.893. Chociaż - poza Strzelcami - liczba ludności
w miastach, siedzibach wymienionych powiatów była nieco wyższa. Jednak w Departamencie Bytomskim, do którego wówczas Olesno należało, takie
miasta jak Tarnowskie Góry, Lubliniec opłacały niższe od Olesna podatki
i roczne świadczenia na utrzymanie wojska.
Istotne zmiany administracyjne
nastąpiły w 1816 r. wraz z ustanowieniem nowego podziału prowincji
śląskiej i utworzeniem rejencji opolskiej do której wszedł powiat oleski
zresztą wraz z całym departamentem bytomskim. Wcześniej jeszcze, bo w
1808 r. ukazała się pruska ordynacja miejska nadająca gminom miejskim
rozległe kompetencje w zakresie samorządowym, wprowadzająca rady i zarządy miejskie, równocześnie uniezależniając je od dotychczasowych
właścicieli. Z ordynacji tej skorzystały Olesno i Gorzów Śląski.
Istotą przemian ekonomicznych było likwidowanie powinności chłopskich
wobec panów i nadawanie chłopom ziemi na własność. W wyniku edyktów
regulacyjnych (1811 r.) następowało scalanie gruntów. Przy okazji
zmuszono włościan do oddawania ziemi lepszej, co dokumentuje analiza
księgi gruntowej dla Wojciechowa.
W XIX w. powiat oleski może poszczycić się wieloma wybitnymi
indywidualnościami. Twórczość i dorobek kulturoznawczy Józefa Lompy
znalazły miejsce w literaturze regionalnej i narodowej. Jednym z
wybitniejszych przedstawicieli literatury śląskiej był poeta i dramaturg
Jan Nikodem Jaroń pochodzący z Jastrzygowic. W kręgach muzycznych znany
jest urodzony w Uszycach Emanuel Kania, kompozytor, pianista, nauczyciel
gry na fortepianie. Charakterystyczne dla interesującego nas stulecia,
trudy poszukiwania nowych dróg kształcenia i wychowania młodzieży
podejmowali z powodzeniem i uzyskali rozgłos tacy pedagodzy jak Józef
Jeziorowski rodem z Leśnej i z Olesna Antoni Luppa i Feliks Rendschmidt.
Powiat oleski w XIX w. jako istotne ogniwo w ówczesnej
strukturze administracyjnej i w życiu gospodarczym Górnego Śląska. Atuty
ekonomiczne to dobrze rozwinięte rolnictwo, rzemiosło i produkcja
hutnicza, jednak głównie do połowy XIX w. Przetwórstwo i rzemiosło miało
szansę rozwoju dzięki położeniu regionu. Wiele towarów wywożono poza
granice do Królestwa Polskiego. Zamknięcie granicy z Kongresówką
utrudniło ten handel. W II pół. XIX w. awans ekonomiczny ośrodków
Górnego Śląska, mających łatwiejszy dostęp do surowców, przyczynił się
do ugruntowania rolniczego charakteru powiatu.Olesno - jako siedziba starostwa prócz funkcji wynikających z jego
organizacji było ważnym centrum życia kulturalnego.
Niezaprzeczalnym bogactwem tej ziemi byli i są jej mieszkańcy -
gospodami, rzetelni, przywiązani do tradycji i obyczajów. Pomimo
ciężkich doświadczeń, zawirowań historycznych XX w., stworzenia w ostatnich dziesięcioleciach prawie nowej społeczności,
Oleśnianie,
czerpiąc z doświadczeń minionych pokoleń, z większymi lub mniejszymi
sukcesami budują swoją małą lokalną ojczyznę.
GOSPODARKA
Dzięki tak rozległym obszarom
leśnym mamy w naszym powiecie dobrze rozwiniętą gałąź stolarstwa
meblowego. Jest wiele małych i średnich przedsiębiorstw, a miasto
Dobrodzień – to miasto stolarzy produkujących wspaniałe meble. Do
największego przedsiębiorstwa w naszym powiecie należy firma „MEBLE –
KLER”.
Przedsiębiorstwo to jest producentem najwyższej światowej jakości mebli
wypoczynkowych. Firma ta została założona przez Piotra Klera w 1973 r.
początkowo funkcjonowała jako niewielki, rodzinny zakład
tapicersko-stolarski. Koniunktura w branży meblarskiej, osobowość
właściciela, a przede wszystkim produkcja wyrobów o wysokiej jakości
oraz standardzie, doprowadziły do dynamicznego rozwoju zakładu. Na
początku działalności zakład zatrudniał dwie osoby, obecnie ma około 900
pracowników, a jego potencjał wytwórczy to pięć zakładów produkcyjnych,
które znajdują się głównie w Dobrodzieniu. Kolejne lata inwestowania w
nowoczesne urządzenia przyniosły znaczne powiększenie asortymentu mebli,
podniesienie możliwości produkcyjnych i polepszenie jakości oferowanych
wyrobów w sieci sklepów firmowych nie tylko w Polsce.
Fakty, które sprawiają, że
powiat oleski dla nowych inwestorów i firm działających na jego terenie
jest bardziej atrakcyjny, są takie, że posiada bogatą infrastrukturę,
dogodne położenie komunikacyjne, wykwalifikowanych i kreatywnych młodych
ludzi, atrakcyjne tereny inwestycyjne oraz rozwinięte usługi bankowe
odpowiadające standardom światowych instytucji finansowych, a także
dobre warunki otoczenia biznesu nie tylko do odbywania spotkań
gospodarczych, ale również gwarantujące możliwość odpoczynku.
Atuty te wykorzystały firmy, które z powodzeniem rozpoczęły, a także
prowadzą działalność na jego terenie. Największe z nich to:
"ORAS "
To filia produkcyjna fińskiego koncernu „ORAS", czyli producenta
nowoczesnej armatury sanitarnej. W Polsce „ORAS” utworzył filię w
listopadzie 1994 r. Firma ta jest spółką z o.o. w Warszawie działającą
jako placówka handlowa i serwisowa wraz z magazynem. W kwietniu 1997 r.
podpisano umowę zakupu udziałów w fabryce Standard Armatura w Oleśnie,
co pokazuje, jaką wielką wagę firma „ORAS” przywiązuje do polskiego
rynku. Będąc zdecydowanym liderem na rynku skandynawskim „ORAS” rozwinął
eksport obejmujący cały świat. Główna siedziba koncernu znajduje się w
Rauma w Finlandii. Firma osiągnęła wysoką pozycję dzięki kombinacji
trzech podstawowych czynników: zastosowania permanentnego i rozwojowego
programu badawczego, projektowania i wytwarzania przy wykorzystaniu
najnowszej technologii oraz produkcji zgodnej z najwyższymi
obowiązującymi w przemyśle poziomem jakości.
"MULTI-HEKK"
Firma ta powstała w 1990 r. Prowadzona jest jako spółka cywilna.
Działalność firmy jest oparta na inwestycjach budowlanych w zakresie
budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego, a także produkcji
ceramicznych materiałów budowlanych. "MULTI-HEKK" to firma stale
rozwijająca się, a co za tym idzie ciągle przybywa jej pracowników.
Obecnie zatrudnia blisko 200 osób, a ponadto dla potrzeb prowadzonych
inwestycji pracuje jeszcze ponad 500 pracowników w firmach ściśle z nią
współpracujących. Podejmowane przez "MULTI-HEKK" działania realizowane
są na terenie stanowiącym jej wyłączną własność. Ze środków własnych
firmy realizowane są również kolejne etapy przedsięwzięć, czyli prace
projektowe, zagospodarowanie terenu oraz doprowadzenia mediów.
Powstawanie budynków mieszkalnych jest finansowane przez firmę, a także
z przedpłat przyszłych właścicieli lokali. Rozwiązanie to wymaga od
firmy mocnej kondycji finansowej, jednakże jest wygodne dla klientów.
Bardzo ważne dla firmy jest osiągnięcie jak największych zdolności
przerobowych w połączeniu z najwyższą jakością.
“VISTEON POLAND S.A.“
Firma ta, to największy pracodawca na terenie gminy Praszka. Powstała w
latach 70-tych jako przedsiębiorstwo państwowe. Od 1 lipca 1998 r. pod
nazwą Visteon Poland S.A. stanowi część spółki amerykańskiej Visteon
Corporation, notowanej obecnie na Giełdzie Nowojorskiej i będącej jednym
ze światowych, wiodących dostawców komponentów, systemów oraz modułów
dla przemysłu motoryzacyjnego.
Fabryka ta należy do grupy zakładów produkcyjnych wytwarzających wyroby
z grupy "chassis", czyli podwoziowych. Czynnie uczestniczy w życiu
społeczności lokalnej, będąc jej aktywnym obywatelem, organizuje festyny
i imprezy sportowe. Fundusz Visteon "See the Possibilities" finansuje i wspiera realizacje potrzeb lokalnych w sferze pomocy dzieciom oraz
ochrony środowiska.
EKOLOGIA i
TURYSTYKA
Walory
środowiska naturalnego, stanowiące główną atrakcję turystyczną powiatu
oleskiego są zarówno troską władz lokalnych dlatego wszystkie działania
inwestycyjne prowadzone są w taki sposób, aby ich nie naruszyć.
Malownicze położenie, czystość rzek, a także innych zbiorników wodnych,
bogactwo lasów oraz istnienie wielu ciekawych zabytków przeszłości i
zakątków przyrodniczych sprawia, że powiat oleski posiada doskonałe
warunki do wypoczynku oraz rozwoju turystyki i agroturystyki.
Obecnie jest to miejsce wypoczynku odwiedzane przez turystów rodzimych,
a także gości zagranicznych. Odwiedzając powiat można skorzystać z
oferty hoteli wyposażonych w kompleksy gastronomiczne.
Autorem części
wykorzystanych
fotografii jest M. Dedyk.
|